Przyczyny powstawania chorób psychicznych powiązane są z wcześniejszymi wydarzeniami w życiu dziecka, z którymi nie umiało sobie poradzić. Takie sytuacje to np. nagła śmierć kogoś bliskiego, przeżycie poważnego wypadku samochodowego, molestowanie seksualne.

Mogą rozwijać się:

-  zaburzenia nastroju-  DEPRESJA , CHOROBA AFEKTYWNA DWUBIEGUNOWA

-  zaburzenia lękowe- FOBIE SPECYFICZNE, ZABURZENIA LĘKOWE, FOBIA SPOŁECZNA

-SCHOZOFRENIA

 -  zaburzenia odżywiania - ANOREKSJA, BULIMIA

 

 

Objawy zaburzeń psychicznych u dzieci i młodzieży bywają bardzo różnorodne.

Pierwsze objawy częstych chorób psychicznych to unikanie ludzi oraz nieuzasadniony lęk, którego przyczyn dziecko nie potrafi wytłumaczyć. Poczucie zobojętnienia występuje zarówno                         w schizofrenii, jak i w depresji. Uporczywe myśli np. o tym, że wydarzy się coś złego, nie pozwalają normalnie żyć dzieciom z nerwicą natręctw.

SCHOZOFRENIA

Schizofrenia należy do zaburzeń psychopatycznych, którą cechuje nieadekwatne postrzeganie rzeczywistości przez chorego. Główne objawy schizofrenii u dzieci to:

• zaburzenia myślenia, np. urojenia, rozkojarzenie, tworzenie nowych wyrazów,

• zaburzenia percepcji w postaci omamów słuchowych i halucynacji,
• izolacja od rodziny, rówieśników,
• uczucie zobojętnienia,
• autyzm,
• brak płynności w rozmowie,
• jednoczesne przeżywanie dwóch sprzecznych emocji, np. radości i smutku,
• dziwne zachowania np. mówienie do siebie,
• nierealne przekonania, np. przeświadczenie o istnieniu sił nadprzyrodzonych.

 

DEPRESJA

 

Depresji najczęściej towarzyszą takie objawy, jak paniczny lęk np. przed wyjściem z domu i fobia społeczna, czyli chorobliwa nieśmiałość podczas rozmawiania z ludźmi lub przebywania w ich towarzystwie. Główne objawy depresji to:

• smutek, nieuzasadnione wybuchy płaczu,

• zobojętnienie – dziecko nie cieszy się rzeczami lub sytuacjami, które kiedyś sprawiały mu radość,
• poczucie lęku i niepokoju, którego dziecko nie umie wyjaśnić,
• cięcia się ostrymi narzędziami, przypalanie papierosem,
• myśli typu: „życie jest bez sensu”, „nie wiem po co żyję”,
• podejmowanie czynności pod wpływem impulsu, np. upijanie się,
• myśli samobójcze, próby odebrania sobie życia,
• uczucie bycia niepotrzebnym, obwinianie się za coś na co dziecko nie miało wpływu, np. rozwód rodziców.

 

 

 

NERWICA NATRĘCTW

 

Nerwica natręctw czyli zaburzenia obsesyjno-kompulsywne to silne stany lękowe przeszkadzające dziecku normalnie funkcjonować. W głowie dziecka pojawiają się natrętne myśli, wzbudzające niepokój. Lęk związany jest najczęściej z codziennymi czynnościami, jak wychodzenie do szkoły   i nieuzasadniony strach, „że zdarzy mi się coś złego, kiedy przejdę przez próg domu”. Główne objawy nerwicy natręctw u dzieci to:

• obsesja na punkcie zarazków, np. ciągłe mycie rąk,
• notoryczne wątpliwości, np. czy światło jest wyłączone, czy drzwi są zamknięte,
• myśli o przemocy, o zrobieniu komuś krzywdy,
• częste liczenie przedmiotów, analizowanie liczb,
• natrętne myśli o aktach seksualnych, często budzących niesmak,
• martwienie się o to, że może wydarzyć się coś złego.

 

ZABURZENIA ODŻYWIANIA

 

Do najczęściej występujących objawów zaburzeń odżywiania zalicza się:

• anoreksja – przewlekłe zaburzenie o największej śmiertelności ze wszystkich zaburzeń psychicznych, wynoszącej 5–20%; w anoreksji dochodzi do zmniejszenia dobowej liczby przyjmowanych kalorii w stosunku do potrzeb organizmu z powodu silnej obawy przed zwiększeniem masy ciała, nawet wówczas, gdy gwałtowny spadek wagi doprowadził do znacznego wyniszczenia; charakterystyczne są też zaburzenia myślenia i postrzegania swojej sylwetki, za którymi idą intensywne ćwiczenia fizyczne, używanie środków moczopędnych i przeczyszczających, prowokowanie wymiotów; na anoreksję najczęściej chorują dziewczęta między 14. a 18. rokiem życia;
• bulimia – dążenie  do schudnięcia, stosowanie głodówek, ćwiczeń, wymioty, środki przeczyszczające, ale równocześnie występują napady objadania, kiedy traci się kontrolę nad spożywaniem pokarmów
• kompulsywne objadanie się – wynika z wewnętrznego przymusu, wiąże się m.in. z nadmiernym spożywaniem wysokokalorycznych pokarmów, częstym stosowaniem różnorakich diet odchudzających, powstrzymywaniem się od jedzenia w obecności innych osób, wycofywaniem się z życia towarzyskiego i aktywności fizycznej, postępującym zmęczeniem i brakiem energii; ponieważ nie dochodzi do przeczyszczania i brakuje ćwiczeń fizycznych, dana osoba systematycznie przybiera na wadze i staje się otyła; u dzieci może to być behawioralny wyraz deprywacji emocjonalnej, kompensowania w ten sposób napięcia powstałego w sytuacji braku wsparcia w środowisku; szczególnego zainteresowania wymaga dziecko, które gwałtownie przybiera na wadze.

 

 

Leczenie zaburzeń psychicznych u dzieci rozpoczyna się od wizyty u specjalisty

Z dzieckiem, które może mieć zaburzenia psychiczne, przede wszystkim należy udać się do odpowiedniego specjalisty – może być nim psycholog lub psychiatra dziecięcy.

Rola farmakoterapii w leczeniu zaburzeń psychicznych u dzieci

W psychiatrii dzieci i młodzieży wykorzystanie znajdują przede wszystkim dwie metody leczenia – mowa tutaj o farmakoterapii oraz psychoterapii. Planowaniem, wdrażaniem i modyfikowaniem leczenia farmakologicznego zajmują się psychiatrzy dzieci i młodzieży.

U najmłodszych pacjentów stosowane bywają różne leki psychotropowe – to, jakiego rodzaju farmaceutyki są zalecane przez lekarzy, zależne jest od tego, z jakim problemem zgłasza się pacjent. W leczeniu zaburzeń depresyjnych i lękowych stosowane są środki przeciwdepresyjne, które mają działanie m.in. poprawiające nastrój i napęd oraz działanie przeciwlękowe. W przypadku zaburzeń afektywnych dwubiegunowych wykorzystywane mogą być leki stabilizujące nastrój, w przebiegu zaś różnych zaburzeń psychotycznych zastosowane mogą zostać leki przeciwpsychotyczne.                           Warto tutaj podkreślić, że w psychiatrii dzieci i młodzieży wiele leków stosowanych jest pozarejestracyjnie, zgodnie jednak z najnowszą wiedzą medyczną. Jako przykład można tutaj podać rodziców dzieci z zaburzeniami zachowania, którzy czytając ulotkę leku dowiadują się, że stosowanie zaleconego im preparatu jest zalecane m.in. w przypadku schizofrenii. W takim przypadku niekoniecznie doszło do pomyłki lekarza – w opisanej sytuacji rzeczywiście wykorzystywane mogą być leki typowo stosowane w leczeniu schizofrenii, które, w zdecydowanie mniejszych dawkach, mogą skutecznie łagodzić stany pobudzenia psychoruchowego i nasiloną agresję.

Obawy rodziców dotyczące stosowania leków psychotropowych

Dość duża ilość rodziców ma nasilone obawy przed podawaniem dziecku jakichkolwiek leków psychotropowych – martwi ich to, że ich pociecha ma stosować jakieś silne farmaceutyki, niepokoją się czasami tym, że ich dziecko uzależni się od zalecanych przez lekarza leków. Zdecydowanie trzeba tutaj wspomnieć, iż większość leków wykorzystywanych w psychiatrii dzieci i młodzieży nie ma potencjału uzależniającego – środki mające taką tendencję znajdują zastosowanie zasadniczo wyłącznie wtedy, gdy istnieje ku temu zdecydowana konieczność.

Martwić rodziców może również ryzyko wystąpienia jakichś skutków ubocznych ,                     owszem, w przypadku stosowania leków psychotropowych istnieje możliwość pojawienia się działań niepożądanych, zazwyczaj mają one jednak umiarkowane nasilenie i ustępują w ciągu kilkunastu dni od rozpoczęcia przyjmowania leków przez dziecko.

 

Psychoterapia – drugi filar leczenia problemów psychicznych u najmłodszych

 

Wielu rodziców zgłaszających się do poradni zdrowia psychicznego oczekuje, że otrzymają oni receptę na leki, których stosowanie przez dziecko doprowadzi do ustąpienia wszystkich jego dolegliwości. To oczekiwanie rzadko może zostać spełnione – w praktyce bowiem przyczyny zaburzeń psychicznych są bardzo zawiłe i same tylko leki nie są zwykle w stanie zlikwidować problem. Tutaj widoczna staje się rola drugiej podstawowej metody leczenia zaburzeń psychicznych u dzieci – psychoterapii.

Oddziaływania terapeutyczne wymagają czasu, aby zauważalne stały się ich efekty, są one jednak zazwyczaj niezbędnym elementem całego procesu leczniczego u młodego człowieka. Tak jak bowiem farmaceutyki mogą doprowadzić do poprawy nastroju czy zmniejszenia nadmiernej impulsywności, tak już nie pomogą one w przypadku tendencji dziecka do zachowań manipulacyjnych czy występowania u niego wyjątkowo obniżonej samooceny. W leczeniu zaburzeń psychicznych u dzieci i młodzieży  dość często polecane są terapia rodzinna oraz terapia poznawczo-behawioralna. Pierwsza z wymienionych jest ceniona za to, że dzięki niej możliwe jest poprawienie relacji pomiędzy członkami rodziny – zaskakująco często to właśnie problemy rodzinne stanowią zaś źródło dziecięcych zaburzeń psychicznych. Terapia poznawczo-behawioralna polecana jest z kolei powodu tego, iż jej rezultaty pojawiają się w stosunkowo krótkim czasie.

Psychoedukacja i jej znaczenie w leczeniu zaburzeń psychicznych

Kolejnym istotnym elementem procesu leczniczego w psychiatrii jest psychoedukacja. Bywa ona czasami bagatelizowana, tymczasem jej rola jest naprawdę duża. Psychoedukacja opiera się na wyjaśnianiu możliwych źródeł nieprawidłowych zachowań dziecka, jak i na tłumaczeniu, na czym opierać się będzie proces leczniczy oraz jakie trudności mogą się pojawić w jego trakcie. Jest ona ważna również i z tego powodu, iż czasami rodzice – np. dzieci z całościowymi zaburzeniami rozwojowymi – nieprawidłowo reagują w problemowych sytuacjach, co zamiast skutkować stopniowym uspokojeniem się pociechy, doprowadza do nasilenia jej złości czy agresji. Podobnie jest w przypadku zaburzeń lękowych – rodzice dzieci z takimi problemami dzięki psychoedukacji dowiadują się, jak zachowywać się tak, aby zamiast nasilać doświadczany przez nich lęk, doprowadzać do zmniejszenia jego nasilenia.

Leczenie zaburzeń psychicznych u dzieci – hospitalizacja a leczenie ambulatoryjne

Dzieci z zaburzeniami psychicznymi leczone mogą być w różnych placówkach – pomoc otrzymują one przede wszystkim w poradniach zdrowia psychicznego, możliwe jest jednak również i leczenie w placówkach stacjonarnych. Wielu rodziców ma obawy co do pozostawienia dziecka w szpitalu psychiatrycznym – obawiają się oni m.in. tego, że pociecha „nauczy się” nieprawidłowych zachowań od innych, „bardziej chorych” pacjentów czy też i po prostu tego, że stanie im się jakaś krzywda ze strony pobudzonych pacjentów. Zdecydowanie trzeba przyznać, że taki niepokój jest całkowicie zrozumiały, z drugiej jednak strony istnieją sytuacje, gdzie po prostu zachodzi konieczność hospitalizowania dziecka – tak dziać się może np. wtedy, gdy młody pacjent ma nasilone tendencje samobójcze.

 

 

 

 

Gdzie znaleźć bezpłatną pomoc psychologiczną dla dzieci i młodzieży?

Często szukając pomocy psychologicznej nasuwają się kosztowne rozwiązania. Co jeśli dziecko potrzebuje szybkiej pomocy, a wydatki nie pozwalają na prywatną konsultację? Poniżej znajdziecie Państwo listę miejsc, do których można zgłosić się po bezpłatną pomoc.

• Infolinia wsparcia psychicznego prowadzona przez Wojska Obrony Terytorialnej tel. 800 100 102 (czynny całą dobę)
• Psychologowie i psychoterapeuci dla społeczeństwa
  Na stronie internetowej podane są numery do konkretnych specjalistów
• Linia wsparcia psychologicznego Polski Czerwony Krzyż tel. 22 230 22 07, codziennie w godzinach 10:00-22:00
• Linia Wsparcia Mokotowskiego Centrum Zdrowia Psychicznego prowadzona przez Instytut Psychiatrii i Neurologii
  tel. 222 99 04 31, od poniedziałku do piątku w godz. 8:00-20:00
• Telefon zaufania Fundacji Znajdź Pomoc
  tel. 800 220 280 od poniedziałku do piątku w godz. 17-20
• Bezpłatna pomoc psychologiczna w poszczególnych województwach - informacje na stronie Polskiego Związku Niewidomych

W ramach Narodowego Funduszu Zdrowia możecie Państwo skorzystać ze świadczeń opieki psychiatrycznej i leczenia uzależnień, także z wykorzystaniem technologii teleinformatycznych. Jak znaleźć poradnię świadczącą pomoc dla dzieci i młodzieży?

• Kliknij TUTAJ.
• Wybierz województwo.
• Kliknij w miejsce zaznaczone strzałką.
  
• W polu "Nazwa" wpisz: "świadczenia psychiatryczne ambulatoryjne dla dzieci i młodzieży".
• Centrum Wsparcia prowadzone przez Fundację ITAKA
  tel. 800 702 222 (czynny całą dobę), e-mail: porady@liniawsparcia.pl, strona www
• Telefon Zaufania dla Dzieci i Młodzieży prowadzony przez Fundację Dajemy Dzieciom Siłę
  tel. 116 111  (czynny całą dobę), www.116111.pl
• Telefon dla rodziców i nauczycieli w sprawie bezpieczeństwa dzieci
  tel. 800 100 100 (czynny od poniedziałku do piątku w godzinach 12:00-15:00), www.800100100.pl
• Dziecięcy Telefon Zaufania Rzecznika Praw Dziecka
  tel. 800 121 212 (czynny całą dobę), strona www

pedagog specjalny

Katarzyna Golc